«Νευρώνες Κάτοπτρα»

Όταν ο παρατηρητής γίνεται το παρατηρούμενο τότε, τα ινία αναλαμβάνουν οι «Πρεσβευτές» της Συνείδησης.

Έρχεται κάποια στιγμή που δεν υπάρχει τίποτε άλλο να πεις. Όχι γιατί έχουν ειπωθεί όλα όσα θα μπορούσαν να ειπωθούν, αλλά επειδή έχουν ειπωθεί όλα όσα θα μπορούσαν οι άλλοι να ακούσουν. Και τότε είναι η ώρα της Σιωπής. Λένε πως υπάρχουν …κάποιοι, που δεν χρειάζονται λέξεις για την ανταλλαγή πληροφοριών. Έχουν τον τρόπο τους. Τους τυχερούς! Αναλογιστείτε πόσο ελεύθεροι ΕΙΝΑΙ!

Αλλά, προς το παρόν, ας συμβιβαστούμε με τον γραπτό λόγο. Άλλωστε έχει κι αυτός «κάτι» από τη Σιωπή. Δεν τον ακούτε^. τον βλέπετε. Κι αν καταφέρνετε να «βλέπετε» εικόνες αντί για λέξεις, να «βιώνετε» εμπειρίες, αντί να αναλύετε νοήματα, ακόμη καλύτερα! Επειδή και η έρευνα, η οποιαδήποτε έρευνα, από κάποιο σημείο και μετά ξεδιπλώνει την ουσία της γνώσης μόνο μέσα στη ΣΙΩΠΗ.

Και το θέμα που μας απασχολεί σ’ αυτό το άρθρο εξελίσσεται σιωπηλά μέσα στην απεραντοσύνη της εγκεφαλικής μας ενεργειακής θάλασσας. Και συγκεκριμένα στους κατοπτρικούς νευρώνες μας και τις συνάψεις τους. Και οι νευρωνικές συνάψεις είναι μια σιωπηλή ανταλλαγή πληροφοριών.

Πίσω από τον «καθρέφτη»

Με τα αποτελέσματα που προέκυψαν ύστερα από πολυετή έρευνα, οι επιστήμονες είναι πλέον σε θέση να  συμπεράνουν πως η ανακάλυψη των νευρωνικών κατόπτρων είναι σε σημαντικότητα για την νευρολογία –αλλά και την ψυχολογία κατ’ επέκταση– ισοδύναμη με την ανακάλυψη του DNA για την βιολογία. 

Ακόμη, το ιστορικό της ανακάλυψης αποδεικνύει σαφέστατα πόσο αποτελεσματική είναι, για την πρόοδο, η συσχέτιση των πορισμάτων από έρευνες διαφορετικών επιστημονικών ομάδων και η σωστή διαχείριση τους.

Ωστόσο ο εντοπισμός της ύπαρξης των νευρωνικών κατόπτρων προέκυψε τυχαία, κατά τη διάρκεια μελέτης της νευρικής δραστηριότητας στον εγκέφαλο πιθήκων την στιγμή που εκτελούσαν κινήσεις με συγκεκριμένο στόχο. Για την ακρίβεια ήταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, στο πανεπιστήμιο της Πάρμα στην Ιταλία όπου, ο καθηγητής της νευρολογίας Giacomo Rizzolatti και οι συνεργάτες του, μελετούσαν το κινητικό σύστημα των πιθήκων βασιζόμενοι στην προϋπάρχουσα γνώση για την συμμετοχή ορισμένων νευρωνικών κυττάρων του προκινητικού φλοιού στον έλεγχο εκούσιων κινήσεων.

Κάθε φορά και ανάλογα με την διαφορετική κίνηση που κάνει ο πίθηκος πειραματόζωο, εκφορτίζεται και ένας διαφορετικός νευρώνας από τους υπεύθυνους για τις κινητικές εντολές. Διαφορετικός όταν ο πίθηκος πιέζει κάποιο διακόπτη, άλλος όταν τραβά ένα μοχλό και άλλος όταν απλώνει το χέρι του για να πιάσει ένα φυστίκι και ούτω καθεξής. Όλοι αυτοί οι νευρώνες αποτελούν μέρος ενός δικτύου το οποίο και είναι υπεύθυνο για την εκτέλεση της κίνησης.

Κατά την διάρκεια καταγραφής μιας τέτοιας δραστηριότητας ο Rizzolatti και οι συνεργάτες του παρατήρησαν πως μια υποομάδα των νευρώνων κινητικών εντολών, εκφορτίζονταν και όταν το πειραματόζωο παρακολουθούσε απλώς κάποιον άλλο να εκτελεί την ίδια κίνηση. Τους νευρώνες που αποτελούν αυτή την υποομάδα τους ονόμασαν νευρώνες-κάτοπτρα ή μιμητικούς και στη συνέχεια διαπίστωσαν πως υπάρχουν και στις αντίστοιχες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφαλικού φλοιού.

Αυτή η διαπίστωση σημαίνει πως τα κατοπτρικά νευρωνικά δίκτυα εκτός της συμμετοχής τους στις κινητικές εντολές επιτρέπουν επίσης, τόσο στους πιθήκους όσο και σ’ εμάς , να προσδιορίζουμε τις προθέσεις των άλλων πλασμάτων μέσω κάποιου μηχανισμού εσωτερικής, νοητικής προσομοιώσεως των πράξεων των άλλων.

Από μεταγενέστερες έρευνες προέκυψε πως νευρώνες κάτοπτρα υπάρχουν και σε άλλα τμήματα του εγκεφάλου μας, όπως στην έλικα του προσαγωγίου και στη νήσο. Οι συγκεκριμένοι, θεωρείται ενδεχόμενο να εμπλέκονται στις συναισθηματικές αποκρίσεις ενσυναίσθησης, της ανταποκριτικής μας δηλαδή ταύτισης στα συναισθήματα και τις προθέσεις των άλλων.

Για παράδειγμα, όπως προέκυψε από την μελέτη της δραστηριότητας νευρώνων της έλικας του προσαγωγίου σε ανθρώπους που βρίσκονταν σε εγρήγορση, ορισμένα κύτταρα που εκφορτίζουν αποκρινόμενα σε αισθήσεις πόνου, εκφορτίζονταν και σε περίπτωση κατά την οποία οι εθελοντές έβλεπαν κάποιον άλλο να πονάει. Εξ ίσου ενδιαφέρον είναι το ότι υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις πως νευρώνες-κάτοπτρα ευθύνονται και για την ικανότητα της μίμησης, ικανότητα ιδιαίτερα σημαντική στην διαδικασία της εκμάθησης δεξιοτήτων.

Σε αυτή την βάση στηρίζεται και η ικανότητα μας να μαθαίνουμε να ομιλούμε, καθώς είναι απαραίτητο ο εγκέφαλος να «εκπαιδευτεί» κατά την νηπιακή ηλικία να μετασχηματίζει τα ακουστικά σήματα που φτάνουν στα ακουστικά του κέντρα σε λέξεις που εκφέρονται. Κάτι που βέβαια επιτυγχάνεται μέσω του κινητικού φλοιού.

Εκείνο όμως που ακολουθείται από ιδιαίτερες προεκτάσεις είναι η δυνατότητα, που όπως φαίνεται μας παρέχει η ύπαρξη των κατοπτρικών νευρώνων, να βλέπουμε τον εαυτό μας σαν εξωτερικοί παρατηρητές. Έτσι, ο παρατηρητής γίνεται ταυτόχρονα το παρατηρούμενο, το «Είμαι» μπορεί να αντιλαμβάνεται το «Εγώ» και αντίστροφα. 

Χάρη σ’ αυτή την δυνατότητα μπορούμε όχι μόνο να έχουμε επίγνωση του εαυτού μας, αλλά και της βαθύτερης υπαρξιακής μας κατάστασης και στη συνέχεια να την προβάλλουμε στην εξωτερική, αντικειμενική πραγματικότητα και να επικοινωνούμε με τον υπόλοιπο Κόσμο.

Συνεπώς ο κατοπτρικός μηχανισμός, μας προσφέρει μια γέφυρα για επικοινωνία και σύνδεση σε πολλαπλά επίπεδα με το περιβάλλον γενικότερα και με τα άλλα πλάσματα ειδικότερα.

Όταν ο «καθρέφτης» ραγίζει…

Η υποστήριξη αυτής της δυνατότητας από τους κατοπτρικούς νευρώνες επιβεβαιώθηκε κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1990 από δύο άλλες ομάδες έρευνας, που εργάζονταν ανεξάρτητα μεταξύ τους. Η μία ήταν η ερευνητική ομάδα του Andrew Whiten στο Πανεπιστήμιο St Andrews της Σκωτίας και η άλλη που διατύπωσε και πρώτη τα συμπεράσματα της, ήταν του Vilayanous S. Ramachandran και της Lindsay M. Oberman, του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο στην Καλιφόρνια.

Οι δύο ομάδες παρατήρησαν πως οι νευρώνες-κάτοπτρα έδειχναν να ευθύνονται ακριβώς για εκείνες τις συμπεριφορικές και σωματικές δυσλειτουργίες που εμφανίζονται στην ασθένεια του αυτισμού.

«Αν το σύστημα των νευρώνων-κατόπτρων πράγματι έχει ανάμειξη στην ικανότητα ερμηνείας σύνθετων προθέσεων, τότε η ύπαρξη βλάβης σε αυτό το σύστημα ίσως να αποτελεί την εξήγηση για το πιο χτυπητό έλλειμμα των αυτιστικών, δηλαδή την έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα υπόλοιπα κύρια σημεία της διαταραχής –η απουσία ενσυναίσθησης, τα γλωσσικά ελλείμματα, η φτωχή ικανότητα για μίμηση κ.ά.– είναι επίσης πράγματα που θα ανέμενε κανείς να συμβούν στην περίπτωση δυσλειτουργίας των νευρώνων-κατόπτρων», αναφέρουν οι δυο ερευνητές.

Μετά από διαφορετικού είδους εξειδικευμένες παρατηρήσεις και μελέτες, σε παιδιά που έπασχαν από αυτισμό, και οι οποίες διεξήχθησαν και από άλλες ανεξάρτητες ομάδες, αποκομίσθηκαν από τους επιστήμονες ευρήματα που προσφέρουν πλέον ακλόνητες ενδείξεις για το ότι οι αυτιστικοί άνθρωποι υστερούν στην σωστή λειτουργία των κατοπτρικών τους νευρώνων.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών μέσω εγκεφαλογραφήματος, οι επιστήμονες εντόπισαν και μια άλλη παράμετρο ανίχνευσης της δυσλειτουργίας των νευρωνικών κατόπτρων, αυτή των κυμάτων μ (MU wave) του εγκεφάλου. Αυτά καταστέλλονται κάθε φορά που το εξεταζόμενο άτομο κάνει μια εκούσια κίνηση, ή βλέπει κάποιον άλλο να την εκτελεί. Κάτι που όμως δεν συμβαίνει σε όσους πάσχουν από αυτισμό.

Το επόμενο βήμα ήταν να χρησιμοποιήσουν αυτό το γεγονός στην μέθοδο θεραπείας των αυτιστικών μέσω Βιοανάδρασης, μια προσέγγιση που ακολούθησε η Jaime Pineda με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Η Βιοανάδραση είναι ένας μηχανισμός, ο οποίος μας πληροφορεί σχετικά με την πρόοδο ή τον αντίκτυπο που επιφέρει κάποια συγκεκριμένη ενέργειά μας και εφαρμόζεται με την μέθοδο της Νευροανάδρασης. Μια μέθοδο επίτευξης της συνειδητοποίησης των μέχρι τώρα ασυνείδητων λειτουργιών και αλληλεπιδράσεων του εγκεφάλου.

Εν προκειμένω, ο ασθενής μπορεί με το σύστημα δοκιμής–λάθους και  οπτικής ανατροφοδότησης, να μάθει να καταστέλλει την πρέπουσα στιγμή τα κύματα μ του εγκεφάλου του, που βλέπει να προβάλλονται στην οθόνη ενός υπολογιστή συνδεδεμένου με τον εγκέφαλο του.

Στην ουσία, εκείνο που συμβαίνει σ’ αυτή την περίπτωση είναι ότι με την Νόηση του ο ασθενής, παρατηρεί την εσφαλμένη λειτουργία του ίδιου του εγκεφάλου του και του δίδει τις κατάλληλες 

εντολές για να την διορθώσει. Με άλλα λόγια η Συνείδηση-Παρατηρητής (ή το software αν θέλετε) επιδιορθώνει τον εγκέφαλο-παρατηρούμενο (hardware), δημιουργώντας και εδραιώνοντας με την επανάληψη τις νέες σωστές συνάψεις.  

«Κανείς στο πουθενά.»*

Είναι εκπληκτικό το γεγονός πως αυτή την δυνατότητα αυτοθεραπείας, την χρησιμοποίησε ενστικτωδώς, και πολλά χρόνια πριν γίνουν γνωστά όλα αυτά, η Donna Williams ένα αυτιστικό παιδί που προσπαθούσε να βγει από το τραγικό του αδιέξοδο. Η ιστορία της έγινε γνωστή στον επιστημονικό κόσμο αλλά και στο ευρύτερο κοινό από την ίδια της την αυτοβιογραφία, την οποία έγραψε μετά την αποφοίτηση της από το πανεπιστήμιο ως ψυχολόγος.

Η Ντόννα ζούσε τα πρώτα χρόνια της δύσκολης ζωής της στον δικό της αποκλειστικό κόσμο μέσα σε ένα ιδιαίτερα προβληματικό και αδιάφορο οικογενειακό περιβάλλον, που παράλληλα αγνοούσε το πραγματικό της πρόβλημα και απλά την θεωρούσε απροσάρμοστη και σπαστική. Δεν είχε συναίσθηση του σώματος της (δεν αντιλαμβάνονταν ότι ήταν και το σώμα της) και πολλές φορές ούτε και της παρουσίας των άλλων, σκαμπανεβάζοντας ανάμεσα στα όρια της αίσθησης και μη αίσθησης ακόμη και του ίδιου του χώρου. Η επικοινωνία της, όπως οι φυσιολογικοί άνθρωποι την εννοούν, ήταν εκ των πραγμάτων παντελώς ελλιπής.

Η αρχή για την μετέπειτα ενστικτώδη προσπάθεια της να βρει τον εαυτό της, έγινε όταν ήταν τεσσάρων περίπου χρονών στο σπίτι της Κάρολ, ενός άγνωστου κοριτσιού που την βρήκε να τριγυρνά «αδέσποτη», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια, στο πάρκο και την πήρε στο σπίτι της. Εκεί η Ντόννα άρχισε να επαναλαμβάνει σαν καθρέφτης ό,τι έκανε το άλλο κορίτσι, επειδή αυτό της έδινε κάποια σιγουριά, κάποια σταθερότητα ύπαρξης. Ένοιωσε πως ήθελε να ζήσει εκεί μαζί της, «στον κόσμο της Κάρολ». Αλλά το κορίτσι την πήγε ξανά και την άφησε στο πάρκο. Ας «δούμε» όμως μέσα από τα δικά της μάτια όλα όσα την οδήγησαν στην αυτοθεραπεία της.

«Παρακολουθούσα την Κάρολ, γράφει η Ντόννα, να μου γνέφει αντίο και να μου μιλά καθώς έφευγε. Για πολλά χρόνια αναρωτιόμουν αν υπήρξε στ’ αλήθεια, αφού μέχρι τότε κανείς άλλος δεν είχε καταφέρει να με τραβήξει στην κυριολεξία στον «έξω» κόσμο. Αυτή η άγνωστη, που συνάντησα μια μόνο φορά, έμελλε ν’ αλλάξει την υπόλοιπη ζωή μου. Η Κάρολ ήταν για μένα «το κορίτσι στον καθρέφτη»….

…Στο δωμάτιο μου υπήρχε ένας μεγάλος καθρέφτης κι από εκεί μπορούσα να βλέπω την πόρτα του αδερφού μου… Η Κάρολ ερχόταν μέσα από τον καθρέφτη. Η Κάρολ ήταν ολόιδια με μένα, όμως η ματιά της πρόδιδε την ταυτότητα της. Ήταν εκείνη, ήμουν σίγουρη. Άρχιζα να της μιλάω κι εκείνη επαναλάμβανε… Όταν δεν στεκόμουν μπροστά στον καθρέφτη, η Κάρολ εξαφανιζόταν. Τότε αισθανόμουν εγκαταλειμμένη. Μόλις πήγαινα πάλι μπροστά, εμφανιζόταν ως δια μαγείας κι εγώ έψαχνα πίσω από τον καθρέφτη για να δω αν εξαφανίζονταν μέσα από την πόρτα που έβλεπα εκεί. Τελικά, δεν ήταν η πόρτα του αδερφού μου –ήταν το σπίτι της Κάρολ! Το δωμάτιο που έβλεπα στον καθρέφτη, ήταν μονάχα ένα δωμάτιο ανάμεσα στο δικό της και το δικό μου κόσμο. Τώρα καταλάβαινα το μυστικό. Αν κατάφερνα να περάσω μέσα από το δωμάτιο εκείνο, θα μπορούσα επιτέλους να φύγω μαζί της και να μπω στο δικό της κόσμο. Το μόνο μου πρόβλημα ήταν πώς να μπω μέσα στον καθρέφτη. Συνειδητοποίησα ότι αν ήθελα να πάω σε κείνο το δωμάτιο, έπρεπε να περάσω μέσα από τον καθρέφτη. Το προσπαθούσα τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Δεν τα κατάφερα ποτέ και αναρωτιόμουν το γιατί. …Έκλαιγα και κοιτούσα με απόγνωση τα μάτια της Κάρολ μέσα στον καθρέφτη, περιμένοντας με αγωνία μια απάντηση, για το πώς θα βρω τρόπο να βγω από τη φυλακή της ψυχής μου… Τελικά, άρχισα να κάθομαι μέσα στο ντουλάπι, διπλωμένη σαν κουβάρι. Έκλεινα τα μάτια  και προσπαθούσα, με όλη μου τη δύναμη, να χάσω την αίσθηση της δικής μου ύπαρξης , για να μπορέσω να μεταφερθώ νοερά στον κόσμο της Κάρολ. …Εκεί, στο απόλυτο σκοτάδι του ντουλαπιού, εύρισκα την «Κάρολ» μέσα στον εαυτό μου…»

«Πρεσβευτές» της Συνείδησης;

Η τεχνική του κοιτάγματος του εαυτού κατάματα μέσα στον καθρέφτη, προκειμένου να εμβαθύνουμε στην ατομική μας αυτογνωσία, είναι παμπάλαια και γνωστή και η αποτελεσματικότητα της είναι ευθέως ανάλογη με την επιμονή και την τόλμη που επιδεικνύει ο ασκούμενος. Μέχρι τώρα ο μηχανισμός λειτουργίας της είναι άγνωστος, αλλά όπως διαφαίνεται από την συσχέτιση των νέων γνώσεων ίσως βρισκόμαστε μπροστά σε μια ακόμη επιστημονική εξήγηση του «μεταφυσικού ανεξήγητου». Η βάση της θεωρίας που αποτελεί απτή απόδειξη του μηχανισμού είναι η δοκιμασμένη με επιτυχία μέθοδος της Νευροανάδρασης.

Και το ερώτημα που τίθεται είναι απλό! Ποιος Παρατηρεί;

Αλλά δεν είναι το μόνο! Σ’ έναν εγκέφαλο που δυσλειτουργεί, ποιος αποφασίζει και δίνει εντολές επιδιόρθωσης της λανθασμένης λειτουργίας; Στηρίζονται σ’ αυτόν τον μηχανισμό όλες οι αυτοθεραπευτικές μας ικανότητες; Στην περίπτωση της Ντόννα Ουίλλιαμς Ποιος έψαχνε Ποιον; Τι ήταν αυτό που οδήγησε ένα αυτιστικό παιδί τεσσάρων ετών να αντικαταστήσει τους αδρανείς κατοπτρικούς νευρώνες του με ένα εξωτερικό καθρέφτη και να εκπαιδεύσει τον δυσλειτουργικό εγκέφαλο του εκ νέου;

Η Ντόννα ένιωθε τον εσωτερικό εαυτό της και μόνον αυτόν, χωρίς να έχει επαφή με το περιβάλλον. Οι εικόνες και οι ήχοι που έφθαναν «από έξω» ήταν χωρίς κανένα νόημα γι αυτήν ως την στιγμή που άρχισε να «παίζει» το παιχνίδι του «καθρέφτη» με το άγνωστο κορίτσι. Ο «εαυτός», το μόνο που η Ντόννα βίωνε, την έβαλε άλογα σε μια νέα διαδικασία. Την σωστή διαδικασία εκπαίδευσης των αναγκαίων νευρώνων και την δημιουργία των κατάλληλων συνάψεων.

Ήταν η ίδια η Συνείδηση της τελικά, εκείνη που αυθόρμητα την καθοδήγησε να αναπλάσει το κατάλληλο «υλικό» –με και χωρίς εισαγωγικά– που θα αποτελούσε, όπως και σε όλους τους υγιείς ανθρώπους, τους αντιπροσώπους της; Τους «Πρεσβευτές» της, μέσω των οποίων έρχεται σε επαφή και συναλλάσσεται με τον «έξω» αντικειμενικό Κόσμο;

Όμως ο αντικειμενικός κόσμος δεν είναι ένα απλό «έξω» από εμάς. Γίνεται υπαρκτός μέσα από ένα πλήθος πλασμάτων, υλικών πραγμάτων, γεγονότων και καταστάσεων που πρέπει να παρατηρηθούν και ταυτόχρονα, μέσα από τις σχέσεις όλων αυτών.

Η κατανόηση του «εγώ» και του «άλλο» και των αλληλεπιδράσεων τους, προϋποθέτει και την ικανότητα κατανόησης μεταφορικών σχημάτων. Μια ικανότητα που επίσης είναι ελλειμματική στα αυτιστικά άτομα, ακριβώς επειδή η γωνιώδης έλικα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη γι αυτήν την λειτουργία, χρησιμοποιεί νευρώνες-κάτοπτρα γι αυτό τον σκοπό.

Η γωνιώδης έλικα βρίσκεται στο σημείο εκείνο όπου συναντώνται τα εγκεφαλικά κέντρα της όρασης, της ακοής και της αφής. Βάση όσων υποδεικνύουν τα ευρήματα των ερευνών, θεωρείται πως η διαισθητική αντιστοίχιση που εξάγει ένα κοινό παρονομαστή ανάμεσα σε πράγματα φαινομενικά ανόμοια, ίσως αρχικά να αναπτύχθηκε στα πρωτεύοντα για να τα βοηθά να αντεπεξέρχονται σε πολύπλοκες αντιδράσεις σε σχέση με το περιβάλλον τους.

Η καταδίωξη ενός θηράματος ή αντίστροφα η διαφυγή από μια επικίνδυνη κατάσταση που προκύπτει αιφνιδιαστικά, απαιτεί άμεση αφομοίωση οπτικών, ακουστικών, απτικών και κινητικών πληροφοριών. Σε ελάχιστα κλάσματα χρόνου επιβάλλεται ο θηρευτής ή το θήραμα, να προσομοιώσει νοερά όλη την αλληλουχία της σωστής αντίδρασης ώστε να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Πέρα από τ’ αστέρια…

Αυτή η ικανότητα μετεξελίχθηκε τελικά, στην ικανότητα δημιουργίας μεταφορικών σχημάτων.

Ο σπόρος της γόνιμης, δημιουργικής φαντασίας είχε αρχίσει να βλασταίνει. Η βιωματική γνώση μπορούσε πλέον να διαδοθεί και να βοηθήσει στην ανάπτυξη ενός νέου είδους σχέσεων και του πολιτισμού. Οι επιστήμονες που ασχολούνται με την αντίστοιχη έρευνα πιστεύουν πως το μεγάλο άλμα στην εξέλιξη του ανθρώπινου είδους οφείλεται στην εμφάνιση των νευρώνων-κατόπτρων. Έτσι, σύμφωνα με τους Vilayanous S. Ramachandran και Lindsay M. Oberman «Με τους νευρώνες-κάτοπτρα οι άνθρωποι μπόρεσαν να απλώσουν το χέρι για ν’ αγγίξουν τα αστέρια, κι όχι μόνο για να πιάσουν φυστίκια!»

Η ικανότητα μας να προσομοιώνουμε νοερά γεγονότα και καταστάσεις δεν θα υπήρχε χωρίς την παρουσία των νευρωνικών κατόπτρων. Προκειμένου να χειριστούμε τις πληροφορίες που προσλαμβάνουμε από το περιβάλλον μας και να αντιδράσουμε σε αυτές, χρησιμοποιούμε αυτή την ικανότητα και μάλιστα σε τόσο απειροελάχιστο χρόνο ώστε δεν το αντιλαμβανόμαστε συνειδητά. Και εδώ τίθεται ακόμη ένα θέμα προς εξέταση, ένα θέμα «παραδοσιακά» μετα-φυσικό. Αυτό της διαίσθησης ή ακόμη και της άμεσης γνώσης γεγονότων και καταστάσεων στα οποία δεν είμαστε παρόντες και δεν υπάρχει κανένας συμβατικός τρόπος να τα γνωρίζουμε.

Η ακαριαία μεταβίβαση πληροφορίας μεταξύ των κβαντικών «σωματιδίων» είναι από τους Φυσικούς επιστήμονες αποδεδειγμένη, αν και όχι ακόμη εξηγήσιμη. Με αυτό ως δεδομένο είναι δυνατόν πληροφορίες που φτάνουν από έξω στον εγκέφαλο μας, χωρίς όμως να γίνονται αντιληπτές από το συνειδητό, ίσως πυροδοτούν νευρώνες-κάτοπτρα οι οποίοι στη συνέχεια προσομοιάζουν την αντίστοιχη «συνθήκη» και τότε περνούν οι πληροφορίες και στο συνειδητό –θεωρώντας πως είχαμε μια ενόραση ή μια διαισθητική αντίληψη ενός συμβάντος.

Αξίζει να αναφέρουμε πως η Donna Williams κατά την διάρκεια της εφηβικής της ηλικίας είχε εμφανίσει την ικανότητα να μπορεί να «βλέπει», εν ώρα εγρήγορσης, το τι έκαναν οι φίλοι και οι συμμαθητές της όταν βρίσκονταν στα σπίτια τους και στην συνέχεια να το επιβεβαιώνει μιλώντας μαζί τους.

Αυτή της η ικανότητα ίσως οφείλεται στην συνειδητή και πολύχρονη «εργασία» της πάνω στον ίδιο της τον εγκέφαλο. Αποτελεί ωστόσο, αν μη τι άλλο, ένα ιδιαίτερο παράδειγμα των Ιδιοτήτων μας εκείνων που ακόμη δεν έχουμε αντιληφθεί και που ίσως στο μέλλον μας οδηγήσουν και πέρα από τα αστέρια…

Πηγές

G. Rizzolati, L. Fogassi, V. Gallese / «Καθρέφτες μέσα στο νου» / Scientific American / 01-07

V. S. Ramachandran, L. M. Oberman / «Σπασμένοι Καθρέφτες» / Scientific American / 02-07

* Donna Williams / «Κανείς στο Πουθενά» / Αποσπερίτης / 1993

"Εσωτερικά Μονοπάτια" © Ειρήνη Λεονάρδου